-           Wat is huidkanker?

-           Welke is de meest voorkomende huidkanker?

-           Wat is de relatie tussen UV straling en huidkanker?

-           Wat is de UV-index?

-           Waardoor wordt de UV-index bepaald?

-           Wat is mijn huidtype?

-           Wat is de rol van Vitamine D bij kanker?

-           Moeten we nu wel of niet de zon in om gezond te blijven?

-           Hoe lang kun je zonnecosmetica bewaren?

-           Bieden softtanning producten bescherming tegen de zon?

-           Hoeveel en hoe vaak moet je zonnecosmetica aanbrengen?

-           Wat is het verschil tussen de effecten van UVA en UVB licht?

-           Wat is het verschil tussen winterzon (wintersport) en zomerzon?

-           Mag ik douchen na het zonnen?

-           Word ik op de zonnebank net zo bruin als in de zon?

-           Hoe vaak mag ik zonnen?

-           Kan ik dezelfde crème gebruiken op de zonnebank als in de zon?

-           Wat moet ik met mijn littekens op de zonnebank?

-           Kan mijn tatoeage tegen zonlicht?

-           Bouwt mijn huid tijdens het zonnen ook bescherming op?

-           Ben ik ook beschermd door het bruin van een spraycabine of bruin-zonder-zon-cosmetica?

-           Waarom krijg ik een wit stuitje op de zonnebank?

-           Waarom moet ik op de zonnebank zo'n brilletje op?

-           Mijn dochter van 10 ziet zo bleek, mag zij ook eens mee naar de zonnestudio?

-           Kleine plekjes blijven wit na het zonnen, hoe kan dat?

-           Worden zonnebanklampen gevaarlijk als ze ouder worden?

Wat is huidkanker?

Kanker is een ongeremde deling van lichaamscellen. Deze cellen vormen een goedaardig gezwel of een kwaadaardige tumor. Dit gebeurt ook bij huidkanker. Er zijn verschillende soorten huidkanker, afhankelijk van het type cellen van de opperhuid waaruit de tumor zich ontwikkelt: basaalcelcarcinoom; de minst kwaadaardige vorm van huidkanker, ontwikkelt zich in de basaalcellen van de opperhuid. Bij een basaalcelcarcinoom is de kans op genezing bijna 100%.plaveiselcelcarcinoom; ontwikkelt zich eveneens in de opperhuid en zaait vrijwel niet uit. Bij het plaveiselcelcarcinoom ligt het genezingspercentage op meer dan 90%.melanoom; de meest kwaadaardige vorm van huidkanker die ontstaat in de pigmentcellen van de opperhuid. De overleving na 5 jaar (percentage van de patiënten dat na 5 jaar nog leeft) bedraagt bij melanoom 81%.

Welke is de meest voorkomende huidkanker?

De twee vormen van huidkanker die ontstaan uit de cellen van de opperhuid zelf, het basaalcel- en het plaveiselcelcarcinoom, komen veruit het meeste voor. Samen vormen zij ongeveer 90% van de huidtumoren. Het melanoom, dat ontstaat uit de pigmentcellen in de opperhuid, komt bij circa 10% van de patiënten met huidkanker voor.

Wat is de relatie tussen UV straling en huidkanker?

In de meeste gevallen is huidkanker een aantoonbaar gevolg van UV-straling. Teveel UV-straling beschadigt huidcellen eerst door rood te worden (verbranden). Op langere termijn kan huidkanker het gevolg zijn. De blootstelling aan UV-straling van de zon en eventueel zonne-apparatuur moet bij elkaar opgeteld worden. Huidkanker kwam vroeger altijd meer voor bij mensen die voor hun werk veel en langdurig in de zon komen zoals boeren, tuinders en schippers. Ook bij mensen met een lichte huid die lang in de tropen hebben gewoond, komt huidkanker vaker voor. Maar tegenwoordig komt huidkanker ook bij de gemiddelde Belg steeds meer voor. Dit komt doordat mensen sinds tientallen jaren vaker en ook langer in de zon komen, massaal op zon-en/of wintersportvakantie gaan en/of vaker gebruik maken van zonneapparatuur. Ook kinderen komen veel vaker en 'bloter' in de zon dan vroeger. Met name mensen met huidtype 1 en 2 verbranden snel in de zon.

Wat is de UV-index?

Niet alleen in België, maar overal ter wereld wordt dagelijks gemeten hoeveel UV-straling op een bepaalde plaats te verwachten is tussen 12.00 en 15.00 uur. UV-indexwaarden zijn internationaal, maar liggen in bijvoorbeeld Italië wel aanzienlijk hoger dan in België. De UV-index wordt weergegeven op een schaal van 0-10. In België staan verwachte waarden in de weerberichten in de krant, op het internet, teletekst etc. Op radio en tv wordt alleen melding gemaakt van zonkracht 6 of hoger.

Waardoor wordt de UV-index bepaald?

De UV-index wordt bepaald door:

• Het jaargetijde: in de zomer is in België de zonkracht sterker dan in de winter.
• Het tijdstip van de dag: UV-straling is in België het sterkst tussen 12.00 en 15.00 uur.
• De plaats op aarde: hoe dichter bij de evenaar, hoe sterker de UV-straling, en hoe hoger in de bergen, hoe sterker de UV-straling.
• De mate van weerkaatsing: UV-straling wordt sterker door weerkaatsing via sneeuw, zand en water.
• Bewolking: door een dichtbewolke lucht komt nauwelijks UV-straling, maar let op er wordt wel UV- straling gereflecteerd tussen de wolken.

Wat is mijn huidtype?

In de verschillende werelddelen loopt de hoeveelheid UV-straling sterk uiteen. Daar heeft de natuur zich ter plekke op aangepast. Daarom kunnen mensen uit de tropen beter tegen de zon dan Belgen. Of iemand bruin wordt of niet, is erfelijk bepaald. Dat verandert nooit in een mensenleven. Ook niet door meer of minder in de zon te zijn. Op grond van de gevoeligheid van de huid zijn globaal vier huidtypen te onderscheiden:

• 1. verbrandt zeer snel, wordt niet bruin, zeer lichte huid, vaak sproeten, rood of lichtblond haar, lichte (blauwe) ogen.
• 2. verbrandt snel, wordt langzaam bruin, lichte huid, blond haar, grijze, groene of lichtbruine ogen.
• 3. verbrandt niet snel, wordt gemakkelijk bruin, licht getinte huid, donkerblond tot bruin haar, vrij donkere ogen.
• 4. verbrandt bijna nooit, bruint zeer goed, een van nature getinte huid, donker haar, donkere ogen

Met name mensen met huidtype 1 en 2 (gemiddeld zo´n 30% van alle Belgen) lopen een verhoogd risico op huidkanker, en dienen zich extra goed te beschermen tegen de zon. Een huidtype test is hier te vinden op de website van de Vlaamse zonneconsulenten.be

Wat is de rol van Vitamine D bij kanker?

Te veel zon is ongezond, maar te weinig zon is ook niet goed. Hoeveel zonlicht heeft een mens eigenlijk nodig om gezond te blijven? Wie zich niet goed beschermt tegen de zon, loopt het risico huidkanker te krijgen. Aan de andere kant zorgt zonlicht voor de aanmaak van vitamine D in de huid. En dat hebben we nodig om gezond te blijven. Vitamine D is namelijk goed voor sterke botten en tanden, en speelt een belangrijke rol bij de instandhouding van de weerstand. Vitamine D is verder belangrijk bij het voorkomen van botontkalking. Ook verkleint vitamine D het risico op botbreuken bij oudere vrouwen. Recent onderzoek wijst uit dat vitamine D mogelijk ook de kans op bepaalde vormen van kanker kan verkleinen. De belangrijkste bron van vitamine D is zonlicht. Vitamine D wordt onder invloed van zonlicht aangemaakt in de huid. Hoeveel vitamine D er wordt aangemaakt, hangt af van de leeftijd, de hoeveelheid pigment in de huid en de tijdsduur dat de huid is blootgesteld aan de zon. Van invloed zijn ook de intensiteit en golflengte van de UV-straling en de hoeveelheid onbedekte huid.

Daarnaast zit vitamine D - zij het in beperkte mate - in dierlijke voedingsmiddelen, zoals vlees en zuivelproducten. Een uitzondering hierop zijn vette vissoorten (bijvoorbeeld paling, zalm en makreel); daarin zit iets meer vitamine D. In België wordt vitamine D toegevoegd aan margarine, halvarine en bak- en braadproducten. Mensen die extra vitamine D nodig hebben krijgen een supplement. Kinderen van 4 jaar bijvoorbeeld (vanwege de opbouw van hun botten en tanden), zwangere vrouwen (vanwege de botopbouw van het kind) en senioren (omdat hun huid minder goed vitamine D kan aanmaken).

Moeten we nu wel of niet de zon in om gezond te blijven?

Als u gevarieerd eet en regelmatig buiten komt, hoeft u zich geen zorgen te maken dat u te weinig vitamine D binnenkrijgt. Twee tot drie maal per week een kwartiertje met uw hoofd en handen in de zon is doorgaans al genoeg om aan de gewenste hoeveelheid vitamine D te komen. Er zijn echter ook groepen mensen die wel het risico lopen te weinig vitamine D binnen te krijgen.

Risicogroepen

• Kinderen tot 4 jaar hebben extra vitamine D nodig voor de opbouw van hun botten en tanden. In zuigelingenvoeding en opvolgmelk is die extra vitamine D al toegevoegd; ouders die dat niet gebruiken, krijgen het advies om hun kind extra vitamine D te geven. Ook zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, hebben extra vitamine D nodig. 
• Een andere risicogroep zijn ouderen. Naarmate mensen ouder worden, is hun huid minder goed in staat om vitamine D aan te maken. Vooral mensen die weinig buiten komen, bijvoorbeeld doordat ze slecht ter been zijn of in een verpleeghuis wonen, moeten oppassen.
• Ook mensen (zowel volwassenen als kinderen) met een van nature donkere huidskleur lopen het risico om te weinig vitamine D binnen te krijgen. Hun huid moet namelijk veel langer aan zonlicht blootstaan dan de Belgische huid om dezelfde hoeveelheid vitamine D aan te maken. Tijdens Belgische winters kan bij deze mensen een tekort ontstaan.
• Ten slotte moeten ook mensen die weinig daglicht zien, zoals nachtwerkers, erop letten dat ze voldoende vitamine D binnenkrijgen. Hetzelfde geldt voor mensen die hun huid helemaal bedekken als ze buiten zijn.

Hoe lang kun je zonnecosmetica bewaren?

De meeste cosmeticaproducten zijn lang, maar niet onbeperkt, houdbaar. Om de gebruiker van cosmetica hierover te informeren, staat een houdbaarheidssymbool of datum op het product afgedrukt. Op producten die ongeopend korter dan 30 maanden houdbaar zijn, staat aangegeven 'bij voorkeur te gebruiken voor ' Het houdbaarheidssymbool geeft aan: de periode van minimale houdbaarheid na openen, waarin het product in optimale kwaliteit kan worden gebruikt. U kunt het symbool vinden op de verpakking of het etiket van het product. De minimale houdbaarheid wordt aangeduid met het aantal maanden (M). Bij zonnecosmetica is het zo dat de beschermingsfactor in de tijd terug kan lopen. Dit proces wordt versneld door bijvoorbeeld warmte, zon of als er zand in het product is gekomen. Echter de fabrikant houdt hiermee rekening als hij de houdbaarheid etiketteert. Daarom kunt u ervan uitgaan dat het product na opening gedurende de gehele periode dezelfde bescherming biedt als op het product is aangegeven.

Bieden softtanning producten bescherming tegen de zon?

Nee, softtanning producten (verzorgende producten, die bij regelmatig gebruik zorgen voor een licht gebruinde teint) bevatten geen zonnefilter, dus bieden de huid geen bescherming tegen zonlicht. Door het gebruik van softtanningproducten wordt de huid wel geleidelijk gekleurd maar de huid wordt niet dikker waardoor de natuurlijke bescherming van de huid niet toeneemt. Het is daarom belangrijk dat áls u in de zon gaat, u altijd (ook) een anti-zonnebrandmiddel aanbrengt. Dit is uiteraard anders als er op het product iets anders is aangegeven.

Hoeveel en hoe vaak moet je zonnecosmetica aanbrengen?

Hoeveel een persoon moet smeren om goed beschermd te zijn tegen de zon is afhankelijk van huidtype en de UV-index. Wat voor iedereen geldt: het is belangrijk dat u het anti-zonnebrandmiddel al aanbrengt vóórdat u in de zon gaat. Zorg dat u tijdens het smeren alle plekjes van uw (onbedekte) huid van het middel voorziet. Het aanbrengen dient niet te dun te       gebeuren. Breng het product met enige regelmaat opnieuw aan, maar zeker na zwemmen en/of afdrogen. Bescherm uzelf altijd tegen de zon, ook als u al bruin bent. Tenslotte kan het prettig zijn om na het zonnen een aftersunproduct aan te brengen om uw huid te verzorgen.

Wat is het verschil tussen de effecten van UVA en UVB licht?

We kunnen ultraviolet onderverdelen in A (UVA), B (UVB) en C (UVC) straling.

UVA

UV-straling bestaat voor 95% uit UVA stralen. UVA-straling is elk seizoen aanwezig en wordt, in tegenstelling tot UVB straling, niet tegengehouden door wolken of glas. UVA-straling geeft directe maar tijdelijke pigmentatie van de huid. Het dringt dieper in de huid door dan UV-B en kan daardoor schadelijk zijn. Bij overdaad veroorzaakt UVA vroegtijdige huidveroudering. Bovendien speelt UVA een belangrijke rol bij de vorming van huidkanker.

UVB

UVB prikkelt de pigmentcellen en zet deze aan tot de vorming van pigment (melanine). Bovendien is UVB het soort straling dat de huid kan verbranden. UVB-straling komt méér voor in de lente en zomer. Het geeft indirecte pigmentatie. Hoewel de hoeveelheid UVB-straling een fractie is van de hoeveelheid UVA die op aarde komt, is ze toch de grote boosdoener bij zonnebrand.

UVC

De agressieve UVC-straling heeft een nóg kortere golflengte dan UVB. Gelukkig houdt de ozonlaag UVC volledig tegen en is dus voor de mens op aarde niet relevant. Het merendeel van de anti-zonnebrandproducten beschermt tegen zowel UVA als UVB.

Wat is het verschil tussen winterzon (wintersport) en zomerzon?

Tijdens de wintersport wordt u blootgesteld aan intense UV-straling (in de bergen) en sneeuw waarop het UV-licht weerkaatst. Dit bij elkaar genomen betekent een zeer grote blootstelling van de onbedekte huid aan UV-licht. Daarom is het juist bij wintersport van groot belang om anti- zonnebrandmiddelen met een hoge beschermingsfactor te gebruiken. Het verdient de voorkeur een product te gebruiken op basis van vet, zoals een crème op vetbasis. Dat vet kan namelijk, in tegenstelling tot een product waar water in zit, niet bevriezen. Zo'n crème blijft ook als het koud is goed smeerbaar en voorkomt uitdroging van je huid. Daarmee zorg je er voor dat de huid niet verbrandt én dat de huid zacht en soepel blijft. Ook als het bewolkt is, moet je je insmeren, want de wolken houden slechts een klein deel van de UV-straling tegen. Ook kan het verstandig zijn om de lippen te bescherming met een balsem met zonnefilter.

Mag ik douchen na het zonnen?

Dat is geen probleem. Het bruiningsproces speelt zich af in de huid en niet erop; u wast het bruin er dus echt niet af. Bedenk wel dat zeep uw huid extra uitdroogt. Verzorging na het zonnen en/of douchen is zeker aan te raden bijvoorbeeld met een vochtregulerende lotion.

Word ik op de zonnebank net zo bruin als in de zon?

Ja, het bruiningsproces verloopt precies hetzelfde en het maakt voor de huid niet uit of de UV-straling van de zon of van de zonnebank komt. De mix aan UVA-B van zonne-apparatuur kan onderling wel verschillen (de sterkte is NU theoretisch door de nieuwe 0.3 EU-norm nagenoeg overal gelijk... los van slijtage van de lampen e.d.m.) waardoor u onder het ene apparaat misschien wat sneller 'zichtbaar' bruin wordt dan onder het andere.Verder kan de kleur van uw huid na het zonnen wel beïnvloed zijn door stoffen in de crème die uvmogelijk gebruikt; sommige crèmes bevatten bijvoorbeeld de stof caroteen, waardoor een wat geel/oranje teint kan ontstaan of DHA ...

Hoe vaak mag ik zonnen?

Per dag mag u niet meer dan uw persoonlijk afgestemde dagelijkse hoeveelheid zonlicht (1 MED= Minimale Erytheem Dosis). Dit krijgt u doorgaans per studiobezoek. Dus niet 's morgens op de zonnebank en dan 's middags nóg een keer of naar het strand. Per jaar niet meer dan 50 keer op de zonnebank (gebaseerd op de adviezen van de NL Gezondheidsraad, 1986/9 en 1994/05).                                                                                   

Kan ik dezelfde crème gebruiken op de zonnebank als in de zon?

Nee, in de zon zal u een anti-zonnebrandmiddel met een beschermingsfactor gebruiken om verbranding te voorkomen. Op de zonnebank hoort u de op uw huidtype afgestemde hoeveelheid zonlicht te ontvangen, waardoor deze bescherming niet nodig is. Sterker nog, het vermindert het effect van de zonnebankstralen waardoor u mogelijk een te geringe dosis ontvangt om bruin te kunnen worden.

Wat moet ik met mijn littekens op de zonnebank?

Littekenweefsel bevat in de regel weinig of geen pigment en is daardoor veel gevoeliger voor zonlicht. Zeker jonge littekens kunt u beter beschermen tijdens het zonnen. Dat kan met bijvoorbeeld een anti-zonnebrandmiddel met een hoge bescherming (SPF van 18 of 20). Later kunt u dit 'afbouwen' door een steeds lagere factor te gebruiken om het littekenweefsel beter aan de zon te laten wennen.

Kan mijn tatoeage tegen zonlicht?

Na verloop van tijd zullen alle tatoeages iets slijten en verbleken, maar dat is niet een direct gevolg van ultraviolette straling. Wel kunnen sommige kleuren inkt, met name groen en rood, in combinatie met zonlicht een allergische reactie oproepen. Blijkt dit het geval, dan kunt u tatoeages in de zon of op de zonnebank het beste afdekken of beschermen met een anti-zonnebrandmiddel met een hoge tot zeer hoge bescherming (SPF van 20 of hoger).

Bouwt mijn huid tijdens het zonnen ook bescherming op?

Als u zont op een moderne zonnebank, waar doorgaans voldoende UVB-straling uitkomt, wordt uw huid niet alleen bruiner maar treedt er ook huidverdikking op. Dit is een natuurlijk beschermingsmechanisme van de huid tegen een teveel aan UV-straling. Het is alleen niet te zien, waardoor het moeilijk vast te stellen is in welke mate dit gebeurt. U mag er dus niet zondermeer van uit gaan dat u wel voldoende beschermd zal zijn voor een zonvakantie.

Ben ik ook beschermd door het bruin van een spraycabine of bruin-zonder-zon-cosmetica?

Nee, hiermee verkrijgt uw huid wel een bruine kleur, maar het bovengenoemde beschermingseffect treedt hier niet op. U blijft dus net zo gevoelig voor de zon als zonder de op deze manier verkregen kleur. 

Waarom krijg ik een wit stuitje op de zonnebank?

Na het zonnen op de zonnebank kunnen er witte plekken op de 'drukpunten' van uw lichaam ontstaan, zoals stuitje, billen en schouderbladen. Dit komt doordat er op deze plaatsen geen optimale doorbloeding is en er is daardoor weinig toevoer van zuurstof, terwijl dit juist heel belangrijk is voor een optimale bruining. Zonnebanken met ergonomisch gevormde ligvlakken kunnen dit verminderen. Ook helpt het om tijdens het zonnen af en toe te gaan 'verliggen' zodat er geen drukplekken kunnen ontstaan. 

Waarom moet ik op de zonnebank zo'n brilletje op?

Als u op een zonnebank ligt kunnen UV-stralen het oog makkelijk rechtstreeks binnendringen. De UVA-stralen bereiken dan het netvlies, waar ze schade kunnen aanrichten in de vorm van grijze staar. Dit is pas na lange tijd merkbaar. Bescherm daarom altijd uw ogen met de aangeboden oogbescherming en kijk nooit in brandende UV-lampen.

Mijn dochter van 10 ziet zo bleek, mag zij ook eens mee naar de zonnestudio?

Het is niet zo dat zonlicht slecht is voor kinderen, maar als ze regelmatig buiten spelen krijgen ze wel genoeg zon. Teveel zonlicht in de jeugdjaren kan het ontstaan van moedervlekken tot gevolg hebben. Dit doet het risico om op latere leeftijd huidkanker te krijgen toenemen en moet daarom worden afgeraden. Europees is de leeftijdsgrens om een zonnestudio te bezoeken op 18 jaar gesteld.

Kleine plekjes blijven wit na het zonnen, hoe kan dat?
Veel mensen hebben, zonder het te weten, last van een bepaalde schimmel (Pityrosporon). Die vertraagt de pigmentatie en verdikt de opperhuid. Hierdoor wordt hij pas zichtbaar als de
omliggende huid na het zonnen wél verkleurt. Soms verdwijnt de schimmel vanzelf weer. Anders kunt u een seleniumdisulfide bevattende shampoo of zeep (van de apotheek) gebruiken.

Worden zonnebanklampen gevaarlijk als ze ouder worden?
Als zonnebanklampen verouderen is dat niet te zien; ogenschijnlijk gebeurt er niets mee. Toch neemt de UV-straling steeds meer af. Bij hele oude lampen kan er dus nog steeds hetzelfde licht
uitkomen maar helemaal geen UV-straling meer. Het juiste moment om lampen te vervangen is als de stralingssterkte ca. 70% van de nieuwwaarde is. Bij veel lamptypen is dit na ca. 450 branduren, bij enkele typen ligt dit rond de 1000 uur. Lampen worden niet gevaarlijk als ze ouder worden; alleen minder sterk. Het is niet aan te raden om heel lang onder heel zwakke lampen te gaan liggen (vanwege het geringe resultaat), maar heel ernstig is dat niet.